czwartek, 12 września 2013

W mrokach dziejów, czyli co mówią herbarze i źródła pisane.

Ród Falkiewiczów mimo iż cytowany i przytaczany przez niektóre herbarze nie doczekał się monografii na swój temat. Większość wzmianek w herbarzach nie podaje nawet herbu jakim się ta rodzina w przeszłości pieczętowała.
Wymienieni w herbarzach Falkiewicze są oczywiście rodem szlacheckim ale źródła wymieniają też rodziny mieszczańskie i chłopskie o tym nazwisku. Czy jest to pauperyzacja niektórych gałęzi rodu, czy też mamy do czynienia z kilkoma rodami o różnym statusie społecznym - trudno na tym etapie powiedzieć.
 Nazwisko to powstało na wschodzie Polski najprawdopodobniej na Podlasiu. Taką pisownię przyjęła w XV-XVI wieku rodzina Falków lub Chwalków - etymolodzy zajmujący się  nazwiskami kojarzą to nazwisko z imieniem Chwalimir, Chwalisław lub po prostu ze słowami  chwalić, chwała. 
Nie jest to jedyne nazwisko jakie przyjęli potomkowie tego rodu. Są gałęzie, których nazwisko przetrwało w formie Falkowicz. Stąd niektórzy autorzy herbarzy opisując tę rodzinę piszą: Falkiewicz vel Falkowicz. Znany heraldyk Uruski wspomina Andrzeja, dworzanina Zygmunta I Starego, któremu nadano na własność wsie Andryjanki i Zołoćki w powiecie drohickim. Współcześnie są to wsie Andryjanki i Żołoćki leżące niedaleko Bielska Podlaskiego. Cytowany Andrzej winien był dostarczać ośmiu zbrojnych na potrzeby wojenne. Potomkowie tego rodu pełnili m.in. funkcje podstarostów bielskich i starostów drohickich. 

O Podlaskich korzeniach świadczą również dokumenty odnoszące się do historii podlaskiego miasta Kleszczele. Otóż z dokumentów rewizji i pomiaru miasta sporządzonych przez komornika Pełchowskiego w roku 1784 wynika, że Falkiewicze należeli do jednych z najbardziej rozrodzonych rodzin w Kleszczelach, posiadających w tym mieście sporo połaci ziemi. Rodziny o tym nazwisku do dziś zamieszkują to miasto. Jednak w źródle tym rodzina ta podana jest jako mieszczanie. Najbardziej znaną rodziną mieszczańską są oczywiście Falkiewiczowie (Falkowiczowie) z Warszawy, z nich Stanisław znany aptekarz, burmistrz został właścicielem kamienicy na Rynku, którą w 1643 roku gruntownie przebudował. Kamienica ta do dzis zwana Falkiewiczowską należała do jego spadkobierców do 1704 roku.
Kamienica Falkiewiczowska Rynek 28

Inną rodzinę Falkiewiczów wspominają źródła wołyńskie tzw. Metryka Wołynia, która odnosi się do roku 1528. Ignacego Falkiewicza wymienia Poczet szlachty Galicyjskiej i Bukowińskiej, jako tego, który przed sądem w Pilznie w 1784 roku udowodnił swoje szlachectwo. Innego Falkiewicza - Jakuba wymienia XIX wieczny Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Chlebowskiego i Walewskiego. Autorzy wymieniają Jakuba jako włościanina trzymającego w doczesnej dzierżawie Rywałd Królewski w powiecie grudziądzkim.
Niestety żadne z cytowanych przeze mnie źródeł nie podaje herbu jakim pieczętowała się ta rodzina. Jest pewne źródło, które myślę powinno tu być przytoczone. Otóż archiwa warszawskie posiadają księgi poborowe, które wspominają Mateusza i Zygmunta Falkowiczów h. Jastrzębiec, płacących pobór ze wsi Rachocina w powiecie płockim. Jeśli założyć, że Ci Falkowicze i cytowani przeze mnie wcześniej Falkiewicze, posiadają wspólnych przodków, można by ostrożnie  skłaniać się do hipotezy, że Falkiewiczowie w zamierzchłych czasach posługiwali się też herbem Jastrzębiec. Ostatnio natknąłem się na opracowania, które przypisuje tej rodzinie herb Rawicz ale nikt do tej pory nie był w stanie podać mi źródła tego przypisania. Oczywiście problem z przypisaniem herbu dotyczy wielu rodzin i w większości ze względu na ubogość akt dawnych, pozostanie on raczej nierozwiązany.
Opracowanie drzewa genealogicznego, które korzeniami sięgałoby do okresu w którym żyły przytaczane prze ze mnie postacie (o ile w ogóle jest to możliwe), wymaga podjęcia żmudnej pracy w kilku archiwach. Mimo, iż chętnie bym się tą sprawą zajął na razie wykracza to poza moje możliwości.
Wracając do Falkiewiczów z Wielkopolski w zbadanych przeze mnie XIX wiecznych źródłach występują jako rodzina mieszczańska czasem włościańska. 

Attyka z herbem (gmerkiem) Stanisława Falkiewicza

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Komentarze publikowane będą po zatwierdzeniu.